Najczęściej dochodzi do tej sytuacji, jeśli rodzic pomija nas w testamencie albo doszło wcześniej do znacznej darowizny z jego majątku. Warto znać swoje prawa i wiedzieć, kiedy możemy walczyć o zachowek, jak go obliczyć oraz po jakim czasie to roszczenia się przedawnia.
Zachowek - dla kogo i kiedy?
Zachowek to instytucja, z której mogą skorzystać osoby uprawnione do dziedziczenia zgodnie z ustawą. Zaliczamy do nich zstępnych - czyli dzieci, wnuki czy prawnuki - ale także małżonka i rodziców osoby zmarłej. Inne osoby z rodziny nie mają takich praw.
Kiedy zatem można walczyć o zachowek? Zasadniczo wymienione osoby powinny otrzymać odpowiedni udział w spadku - czy to na drodze ustawowej, czy testamentowej. Jeśli jednak sprawy mają się inaczej, powstaje roszczenie o zachowek. Taką sytuacją jest zwykle pominięcie w testamencie. Wówczas to inne osoby dostają majątek po zmarłym rodzicu, przejmując także część należną zgodnie z prawem osobie pominiętej. Drugą sytuacją jest "pozbycie się" majątku za życia przez daną osobę. To powoduje uszczuplenie jej majątku i szkodę przyszłych spadkobierców.
Wysokość zachowku dla spadkobiercy ustawowego
Niestety zachowek nie jest równy wysokością udziałowi, który należałby się danej osobie w przypadku dziedziczenia z ustawy. Wynosi on zasadniczo połowę tego udziału. W niektórych sytuacjach wzrasta jednak do 2/3. Dzieje się tak, gdy osoba uprawniona do niego jest małoletnia lub niezdolna do pracy w sposób trwały.
Obliczanie wysokości zachowku wygląda jednak różnie. Należy bowiem na początek ustalić masę spadkową i to bywa kłopotliwe. Przy tych ustaleniach bowiem bierze się pod uwagę spadkobierców, którzy nie dziedziczą (bo są niegodni lub zrzekli się tego prawa), ale pomija osoby wydziedziczone (a więc pozbawione prawa i do spadku, i do zachowku). Poza tym masa spadkowa zostaje często powiększona o darowizny dokonane za życia spadkobiercy. Najczęściej dotyczy do darowizn dokonanych na rzecz innych spadkobierców ustawowych. Oczywiście dla osób obdarowanych oznacza to pomniejszenie ewentualnego zachowku (jeśli to taka osoba została pominięta w testamencie).
Obowiązek wypłaty zachowku ciąży na pozostałych spadkobiercach. Bywa jednak tak, że mogą starać się o obniżenie jego wysokości. Zwykle dotyczy to sytuacji, gdy pominięte osoby nie interesowały się zmarłym lub wręcz działały na jego niekorzyść. Wówczas takie zarzuty bada sąd i podejmuje decyzję o ostatecznej wysokości zachowku.
Kiedy przedawnia się roszczenie o zachowek?
Jako roszczenie majątkowe zachowek ma pewien termin, w którym można się po niego zgłosić. Wynosi od dokładnie pięć lat - ale liczone od różnych momentów. W przypadku testamentu datą początkową, od której liczy się termin przedawnienia, jest moment otwarcia tegoż testamentu. Jeśli dochodzi do dziedziczenia ustawowego (ale z uwzględnieniem darowizn oraz zapisów windykacyjnych) - termin początkowy to otwarcie spadku, czyli zwykle dzień śmierci spadkodawcy. Nie ma możliwości wydłużenia tego terminu, który określa Kodeks cywilny.
Źródło: OdpowiedziPrawne.pl
