Bożonarodzeniowe zwyczaje w Polsce to bogata mozaika tradycji, które z biegiem lat ewoluowały, zachowując jednocześnie głębokie korzenie kulturowe. Zastanawialiście się kiedyś, skąd w naszych domach pojawiły się choinki i dlaczego nie dekorujemy już domów podłaźniczką?
Początki dekorowania domów zielonymi gałęziami sięgają czasów pogańskich, kiedy to wierzono, że chronią one przed złymi mocami. Wiele kultur świętowało przesilenie zimowe, uważając, że zielone rośliny zachęcają słońce do powrotu. Nawet starożytni Egipcjanie i Rzymianie zdobili swoje domy gałązkami w okresie zimowym.
W Polsce, zanim pojawiła się tradycja ubierania choinki, w domach wieszano podłaźniczkę - czubek świerka czy jodły, zdobiony i wieszany u sufitu. Ten zwyczaj panował aż do początku XX wieku.
Choinka, jako symbol świąt, przybyła do nas z ziem alzackich w czasach zaborów. Początkowo popularna wśród arystokracji, z czasem zdobyła serca wszystkich Polaków. Wcześniejsze opory Kościoła katolickiego wobec tego zwyczaju uległy zmianie, gdy choinka zaczęła być obecna także w kościołach ze względu rosnącą liczbę zwolenników przyozdabiania drzewek.
Ozdoby choinkowe odzwierciedlały zarówno symbolikę religijną, jak i elementy przyrody. Do dekoracji wykorzystywano jabłka, szyszki, ozdoby z bibuły, kolorowe papiery, a także pierniki i słodycze. Przede wszystkim wykorzystywane było to, co pochodziło z pola, ogrodu, sadu lub lasu. Ważne były również kolory - biel symbolizowała niewinność, złoto - bogactwo, czerwień - zdrowie, a zieleń - życie wieczne. W dawnych czasach zapalano na gałązkach choinki świeczki i tzw. zimne ognie, co dodawało świątecznemu drzewku magicznego blasku.
Święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim wieczerza wigilijna. Słowo "wigilia" pochodzi od łacińskiego "vigiliare" i oznacza nocne czuwanie. Tego wieczoru cała rodzina zasiada przy świątecznie nakrytym stole i celebruje nadchodzące święta Bożego Narodzenia. Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie, najczęściej wypatrywaną przez dzieci. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, którą według Biblii ujrzeli Trzej Królowie.
Przy stole, przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem jako symbolem stajenki, zasiadają wszyscy domownicy. W tradycji pilnowano, aby liczba osób była parzysta, a liczba potraw nieparzysta. Wieczerza chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw, szlachecka z dziewięciu, a u arystokracji z 11. Wyjaśnienia tego wymogu były różne: 7 - jako siedem dni tygodnia, 9 - na cześć dziewięciu chórów anielskich. Dopuszczalna była również liczba 12 potraw - na cześć dwunastu apostołów.
W Wigilię, pod choinką, nie mogło zabraknąć prezentów dla dzieci i dorosłych. Cała magia wieczoru rozpoczynała się od wspólnej wieczerzy wigilijnej, symbolizującej rodzinne zgromadzenie i celebrację nadchodzących świąt. Liczba potraw na stole miała swoje symboliczne znaczenie, zależnie od regionu i statusu społecznego.
W tradycji polskiej ważną rolę odgrywają też grzyby, widziane jako pośrednicy między światem żywych a zmarłymi, dlatego ich obecność na wigilijnym stole ma głębokie znaczenie.
Ciekawym zwyczajem wschodniosłowiańskim jest diduch - snop zboża stawiany w domu jako symbol opiekuńczego ducha i obfitości. Dawniej po wieczerzy wigilijnej praktykowano różnorodne wróżby i rytuały.
Zwyczaj dzielenia się opłatkiem to stosunkowo nowa praktyka, symbolizująca wyrażenie wdzięczności i znak przebaczenia. Śpiewanie kolęd, często bardzo starych i pełnych polskiego folkloru, to kolejny nieodłączny element świąt.
Tradycje bożonarodzeniowe w Polsce to wspaniałe połączenie historii, kultury i rodzinnego ciepła, które warto pielęgnować i przekazywać kolejnym pokoleniom. Choinka, jak wiele innych bożonarodzeniowych zwyczajów, przeszła przez wieki wiele zmian, ale jej istota pozostaje taka sama - jest symbolem świętowania, jedności i nadziei.
źródło: lasy.gov.pl
[moderacja]: Napisał postów [277], status [starszy wyjadacz]
[moderacja]