(Fot. Dżacheć)
O refundację kosztów związanych z pochówkiem mogą wnioskować w ZUS członkowie rodziny. Między innymi współmałżonek (nawet w trakcie separacji orzeczonej wyrokiem sądu), rodzice, rodzeństwo, dzieci, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dziadkowie oraz wnuki. Wnioskujący z tego grona mają prawo do nominalnej wysokości zasiłku pogrzebowego niezależnie od faktycznie poniesionych kosztów pogrzebu. Od 13 lat kwota tego jednorazowego świadczenia się nie zmieniła i wynosi 4 tys. zł.
Gdy pochówek bierze na siebie ktoś niespokrewniony bądź niespowinowacony do osoby zmarłej czyli pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego, to kwota refundacji będzie na poziomie udowodnionych kosztów, jednak nie więcej niż 4 tys. zł.
- W minionym roku placówki ZUS w województwie opolskim wypłaciły 9277 zasiłków pogrzebowych, a to mniej niż w 2022 roku, kiedy wypłacił 10 296 tych świadczeń. Przełożyło się to na niższą kwotę jaką ZUS na Opolszczyźnie przeznaczył na ten cel. W 2023 roku wartość przelewów na rachunki wnioskujących to niemal 37,2 miliona złotych. Rok wcześniej to ponad 41,2 miliona złotych. Najwięcej świadczeń pokrywających koszty pogrzebu opolski ZUS wypłacił w styczniu 2022 roku, bo 1081 o wartości przeszło 4,3 milionów złotych. Najmniej w lipcu - 601 zasiłków na kwotę około 2,4 miliona złotych - Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.
Dane oddziału ZUS w Opolu wskazują, że w 2023 r. wydatki z tytułu zasiłków pogrzebowych były najniższe od kilku lat. Były mniejsze od poniesionych w 2022 r. (41,2 mln zł) oraz w 2021 r. gdy ZUS w Opolu wypłacił prawie 43,8 mln zł, a w 2020 r. niemal 40,8 mln zł.
Co jest kosztem
Przepisy nie określają precyzyjnie co można, a czego nie można zaliczać w poczet kosztów pochówku. Przyjmuje się, że pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do pochowania zwłok lub prochów osoby zmarłej. Podczas rozpatrywania wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego uwzględnia się poniesione w tym czasie i związane z pochówkiem wydatki.
Na przykład przedstawienie rachunku tylko za trumnę nie stanowi dowodu pokrycia kosztów pogrzebu, ponieważ zasadne jest przypuszczenie, że pozostałe koszty poniósł ktoś inny, kto również będzie ubiegał się o zasiłek pogrzebowy. Do kosztu pochówku trudno zaliczyć również wyłącznie zakup kwiatów czy wiązanek, bo to uprawniałoby występowanie o zwrot kosztów w ramach zasiłku każdego żałobnika w wysokości proporcjonalnej do poniesionych wydatków.
Do katalogu kosztów nie sposób wpisać kosztów poniesionych na wystawienie nagrobka. Nie jest to zdarzenie bezpośrednio związane z pochówkiem. Brak nagrobka nie oznacza, że pogrzeb się nie odbył, a nagrobek, obelisk, kwatera, rzeźba bądź inskrypcje nagrobne mogą być wykonane długo po ceremonii.
12 miesięcy na złożenie wniosku
Wniosek o zwrot wydatków można złożyć do 12. miesięcy od dnia śmierci osoby. Po upływie tego okresu prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to ZUS powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS. Jeżeli z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe, to prawo do zasiłku wygasa po upływie roku od dnia pogrzebu. Dokumentem, który potwierdza te okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji, prokuratury bądź innej instytucji. W takiej sytuacji, ZUS wypłaci zasiłek niezwłocznie, natomiast nie później niż do 30. dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.
W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci osoby, która:
była ubezpieczona w ZUS lub miała między innymi przyznaną emeryturę, rentę bądź emeryturę pomostową,
zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego już po ustaniu ubezpieczenia,
pobierała świadczenie przedemerytalne bądź zasiłek przedemerytalny,
zmarła nie mając przyznanej emerytury lub renty lecz w dniu zgonu spełniała warunki do jej uzyskania.
Dokumenty
Wystarczy wypełnić przygotowany przez ZUS formularz (Z-12 Wniosek o zasiłek pogrzebowy), który udostępnia ZUS w swoich placówkach bądź na stronie internetowej www.zus.pl
Podstawowymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego oprócz wniosku są skrócony odpis aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem. Ponadto dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane), zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu w dniu śmierci (w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpiecz
onej), nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.
