(Fot. Archiwum)
Rekompensaty z unijnego rozporządzenia - tylko w niektórych przypadkach
Wypłaty rekompensat z tytułu opóźnień pociągów reguluje art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782. Dotyczy on praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym. Zgodnie z treścią tego przepisu minimalna kwota rekompensaty wynosi:
25% ceny biletu jednorazowego - w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut,
50% ceny biletu jednorazowego - w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.
Rekompensata przysługuje wyłącznie w przypadku, kiedy pociąg przyjechał do stacji końcowej podróżnego z opóźnieniem co najmniej 60 minut. Jeśli dotyczy to Twojej podróży, złóż do przewoźnika reklamację. Poza biletem lub danymi umożliwiającymi identyfikację umowy przewozu (np. numerem biletu internetowego), nie musisz załączać poświadczenia o opóźnieniu pociągu. Przewoźnik ma w systemie informatycznym dane na temat punktualności swoich pociągów i sprawdzi dokładny czas przyjazdu. Wniosek o przyznanie rekompensaty wyślesz do przewoźnika przez Internet (w sposób podany na stronie internetowej przewoźnika), pocztą tradycyjną bądź złożysz w kasie biletowej, która sprzedaje jego bilety. Przedsiębiorstwo kolejowe zazwyczaj realizuje rekompensatę w formie bonu uprawniającego do zniżkowego zakupu kolejnego biletu (odpowiednio 25% lub 50%). Jeśli jednak pasażer wyraźnie to zaznaczy, ma obowiązek wypłacić ją w formie pieniężnej (przekazem pocztowym bądź przelewem).
Pamiętaj, że przepis ten obowiązuje w Polsce obecnie wyłącznie w odniesieniu do opóźnień krajowych pociągów dalekobieżnych. W praktyce odszkodowania przysługują pasażerom pociągów kategorii Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK), interREGIO (IR), ŁKA Sprinter (ŁS) oraz połączeń międzynarodowych.
Przy obliczaniu czasu opóźnienia pociągu nie uwzględnia się opóźnień, co do których przedsiębiorstwo kolejowe może udowodnić, że zdarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej.
Rekompensata za opóźnienie wypłacana jest w sytuacji, gdy wartość danego odszkodowania w przeliczeniu na każdą osobę przekracza minimalny próg ustanowiony przez przewoźnika. Wysokość tego progu nie może przekraczać 4 euro (np. w "PKP Intercity" S.A. wynosi on aktualnie 16 zł).
Kiedy przewoźnik może odmówić odszkodowania?
Zgodnie z rozporządzeniem unijnym, przedsiębiorstwo kolejowe może odmówić wypłaty odszkodowania, jeżeli jest w stanie udowodnić, że opóźnienie, utrata połączenia lub odwołanie pociągu zostały spowodowane bezpośrednio przez:
nadzwyczajne okoliczności niezwiązane z ruchem kolei, np. ekstremalne warunki pogodowe, poważne katastrofy naturalne lub poważne kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego, których przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania wymaganej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć ani których skutkom nie mogło zapobiec;
winę podróżnego;
zachowanie się osoby trzeciej, którego przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania niezbędnej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć i którego skutkom nie mogło zapobiec, np. osoby na torach, kradzież elementów infrastruktury, sytuacja nadzwyczajna w pociągu, działania organów ścigania, sabotaż lub terroryzm.
Kodeksowe odszkodowania - dostępne dla pasażerów wszystkich pociągów
Regulacje unijne nie ograniczają prawa pasażerów do wniesienia skargi z tytułu opóźnienia każdego pociągu. Możesz także otrzymać od przewoźnika wyjaśnienia dotyczące przyczyn takiego zdarzenia oraz dochodzić roszczeń z tytułu naprawy szkody. Zrobisz to na podstawie ogólnych przepisów kodeksu cywilnego (art. 363 §1 i 471 k.c.) oraz ustawy Prawo przewozowe. Zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy Prawo przewozowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 8) "przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego".
W przypadku dochodzenia roszczeń na podstawie tych przepisów, musisz udowodnić poniesioną stratę (np. przedstawić rachunki, które mają związek przyczynowo-skutkowy między faktem opóźnienia pociągu a powstałą szkodą). Pamiętaj, że przewoźnik rozpatruje sprawę uznaniowo (może roszczenie odrzucić, obniżyć lub uznać w całości). Nie jest to więc odszkodowanie za sam fakt opóźnienia środka transportu, lecz za udowodnioną stratę materialną, która powstała wskutek opóźnionego przyjazdu pociągu do stacji docelowej.
Uwaga! Przewoźnik może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli opóźnienie pociągu i powiązana z nim szkoda wynikły z przyczyn całkowicie niezależnych, czyli ze zdarzeń nadzwyczajnych:
na powstanie których przewoźnik nie miał wpływu,
których, mimo zachowania należytej staranności, przewoźnik nie mógł przewidzieć,
których skutkom przewoźnik nie mógł zapobiec (np. zerwanie sieci trakcyjnej w wyniku nawałnicy, potrącenie przez pociąg osoby postronnej itd.).
Do zdarzeń nadzwyczajnych nie zaliczają się jednak przypadki samoczynnej awarii taboru, niewywołanej czynnikami zewnętrznymi.
Jeśli otrzymasz zryczałtowaną rekompensatę za opóźnienie pociągu na podstawie rozporządzenia UE 2021/782, nadal możesz ubiegać się o odszkodowanie z tytułu naprawy szkody na podstawie przepisów krajowych. Roszczenie o obie rekompensaty możesz również zawrzeć w jednym wystąpieniu reklamacyjnym do przewoźnika.
