Jakie objawy mogą wskazywać na zator płucny? Kiedy zwrócić się do lekarza?

Zator płucny (zatorowość płucna) to poważne schorzenie spowodowane zablokowaniem tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez skrzeplinę, najczęściej pochodzącą z kończyn dolnych (zakrzepica żył głębokich). Stan ten może stanowić zagrożenie życia. Sprawdź, jakie objawy mu towarzyszą i kiedy konieczna jest interwencja medyczna.

Objawy mogące wskazywać na zator płucny

Objawy zatoru płucnego mogą być różnorodne i zależą od wielkości skrzepliny oraz obszaru zajętego płuca.

Objawy ogólne:

nagła duszność - trudności w oddychaniu, nawet w spoczynku,

ból w klatce piersiowej - ostry, kłujący, nasilający się przy głębokim oddechu (ból opłucnowy),

przyspieszone tętno (tachykardia) - serce bije szybciej niż zwykle,

kaszel - często suchy, czasami z krwiopluciem (krew w odkrztuszanej wydzielinie),

zawroty głowy lub omdlenie - objaw niewydolności krążeniowej,

gorączka - łagodna, ale nie zawsze występuje.

Objawy związane z zakrzepicą żył głębokich (DVT):

obrzęk jednej kończyny, zwłaszcza łydki,

ból, zaczerwienienie i tkliwość kończyny dolnej,

uczucie ciężkości lub napięcia w kończynie.

Objawy zatoru płucnego w ciężkich przypadkach:

sinica (niebieskawe zabarwienie skóry i warg) - wynik niedotlenienia,

wstrząs kardiogenny - nagły spadek ciśnienia krwi, osłabienie, zimny pot.

Kiedy zwrócić się do lekarza?

Zator płucny to stan nagły wymagający pilnej pomocy medycznej. Zwróć się do lekarza lub wezwij pogotowie, jeśli wystąpią:

nagła duszność, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej ból w klatce piersiowej lub przyspieszone tętno;

Ból w klatce piersiowej przypominający zawał serca - ostry, kłujący, nasilający się przy oddychaniu;

krwioplucie - pojawienie się krwi w odkrztuszanej wydzielinie;

omdlenie lub zawroty głowy w połączeniu z innymi objawami;

objawy zakrzepicy żył głębokich, takie jak obrzęk i ból kończyny dolnej.

Zator płucny jest stanem zagrażającym życiu. Jeśli podejrzewasz go u siebie albo Twoich bliskich, natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub wezwij pomoc medyczną, dzwonią na numer alarmowe 112. Wczesna diagnoza zatoru płucnego i leczenie mogą uratować życie.

Czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo zatoru płucnego

Ryzyko zatoru płucnego wzrasta w sytuacjach, w których mogą powstawać zakrzepy i przepływ krwi w organizmie jest utrudniony. Przykładem może być niedawna operacja lub unieruchomienie, które znacznie ograniczają ruch i sprzyjają zastojowi krwi. Osoby, które w przeszłości zmagały się z zakrzepicą żył głębokich, są szczególnie narażone na zator płucny. Również ciąża, okres połogu oraz choroby serca i płuc stanowią istotne czynniki ryzyka, które mogą zwiększać podatność na powstanie zatoru.

W grupie ryzyka są też osoby stosujące hormonalną terapię zastępczą lub antykoncepcję hormonalną. Podobnie jest w przypadku osób zmagających się z nowotworami, zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby.

Do zastojów krwi w kończynach dolnych i przez to do zwiększenia ryzyka powstania zatoru płucnego mogą prowadzić również długie podróże samolotem, podczas których pozostaje się w pozycji siedzącej.

Rozpoznanie zatoru płucnego

Badania stosowane w diagnostyce zatoru płucnego to przede wszystkim wywiad i badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia objawy (np. duszność, ból w klatce piersiowej, krwioplucie) i poszukuje objawów zakrzepicy żył głębokich (DVT), takich jak obrzęk i ból kończyn dolnych. Oprócz tego niezbędne w diagnostyce są badania laboratoryjne, takie jak:

D-dimery - to produkty rozpadu fibryny, wskazujące na aktywny proces zakrzepowo-zatorowy. Wysoki poziom D-dimerów może sugerować zator płucny;

gazometria krwi tętniczej - wykazuje zmniejszenie stężenia tlenu (hipoksemia) i zwiększenie dwutlenku węgla. Nie jest specyficzna, ale potwierdza niewydolność oddechową;

markery sercowe - podwyższony poziom troponin lub BNP (peptyd natriuretyczny) wskazuje na przeciążenie prawej komory serca spowodowane zatorowością.

Także zmiany w zapisie EKG (np. wzór S1Q3T3, tachykardia zatokowa) wskazują na przeciążenie prawego serca, ale nie są specyficzne dla zatorowości płucnej.

W przypadku zatoru płucnego lekarz może zlecić również badania obrazowe, w tym:

angio-TK (angio-tomografię komputerową klatki piersiowej) - złoty standard w diagnostyce zatorowości płucnej. Pozwala uwidocznić skrzepliny w tętnicach płucnych;

scyntygrafię wentylacyjno-perfuzyjna płuc - alternatywa dla angio-TK u pacjentów z przeciwwskazaniami do tomografii. Ocenia różnice między wentylacją a przepływem krwi w płucach;

RTG klatki piersiowej - pomocne w różnicowaniu z innymi schorzeniami, np. zapaleniem płuc lub odmy opłucnowej. Nie wykazuje bezpośrednio skrzeplin, ale może ujawnić pośrednie objawy zatorowości (np. poszerzenie tętnicy płucnej);